Problemy z opisem bibliograficznym

W przypadku materiałów drukowanych podstawowym źródłem danych są strony: tytułowa i redakcyjna dokumentu. W przypadku ich braku (lub braku danych) dopuszcza się przejmowanie elementów opisu z innych źródeł: np. okładki, opakowania.

W przypadku dokumentów elektronicznych preferowanym źródłem danych jest ekran komputera (np. pierwszy ekran, który pojawia się po uruchomieniu dokumentu lub ekran zawierający uwagę o prawach autorskich). Jeżeli w dokumencie brak takich danych, dopuszcza się ich przejmowanie z dokumentacji towarzyszącej lub opakowania.

Norma nie narzuca schematu interpunkcji. Należy jednak pamiętać o jego ujednoliceniu we wszystkich przypisach.

Każdy element przypisu należy wyraźnie oddzielić od elementu po nim następującego przyjętym znakiem interpunkcyjnym (przecinkiem, kropką, pauzą itp.) i/lub wyróżnieniem typograficznym (odmienym krojem czcionki, podkreśleniem).

Przykłady opisów z zastosowaniem odmiennej interpunkcji i wyróżnień typograficznych:

• BUDZYŃSKI, Wojciech. Public relations: zarządzanie reputacją firmy. Warszawa: Poltext, 1997. ISBN 83-86890-39-8.
• BUDZYŃSKI W.: Public relations: zarządzanie reputacją firmy. Warszawa: Poltext, 1997. ISBN 83-86890-39-8.
• Budzyński Wojciech, Public relations: zarządzanie reputacją firmy, Warszawa: Poltext, 1997, ISBN 83-86890-39-8.
• BUJNOWSKI, Marcin. Rola funduszy strukturalnych w realizacji strategii lizbońskiej. Wspólnoty Europejskie. Grudzień 2005, nr 12 (169), s. 12-20.
• Bujnowski Marcin, Rola funduszy strukturalnych w realizacji strategii lizbońskiej, „Wspólnoty Europejskie”, Grudzień 2005, nr 12 (169), s. 12-20.
• Bujnowski Marcin: Rola funduszy strukturalnych w realizacji strategii lizbońskiej. „Wspólnoty Europejskie”, Grudzień 2005, nr 12 (169), s. 12-20.

Więcej niż jeden autor
Jeżeli publikacja ma jednego, dwóch lub trzech autorów podajemy wszystkie nazwiska i imiona.
Jeżeli jedno z nich zostało wyróżnione typograficzne nazwisko to zamieszczamy jako pierwsze. W przypadku braku wyróżnień nazwiska podajemy w kolejności jak na stronie tytułowej.
W przypadku więcej niż trzech autorów należy podawać tylko nazwisko pierwszego autora (ewentualnie drugiego i trzeciego), a pomijane nazwiska zastąpić skrótem „et al.” (łac.: et alii) lub „i in.” (i inni).

Przykład:

• BRODECKI, Zdzisław, et al. Finanse. Warszawa: LexisNexis, 2004. ISBN 83-7334-300-8.

Praca zbiorowa pod redakcją

W pracach zbiorowych, w których wyraźnie wskazano redaktora naukowego, można podawać jego nazwisko jako pierwszy element opisu. W takich przypadkach po nazwisku redaktora w nawiasach okrągłych należy podać skrót „red.” (lub jego odpowiednik w języku publikacji np. ed.)

Przykład:

• KOŹMIŃSKI, Andrzej K. (red.), PIOTROWSKI, Włodzimierz (red.). Zarządzanie: teoria i praktyka. Wyd. 5 zm. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004. ISBN 83-01-14155-7.

Jako pierwszy element opisu można w takim przypadku podać również tytuł publikacji.

Przykład:

• Zarządzanie: teoria i praktyka. Red. nauk. A. K. Koźmiński, W. Piotrowski. Wyd. 5 zm. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2004. ISBN 83-01-14155-7.

Instytucja autorem
Autorem może być również instytucja, organizacja, która publikuje np. wyniki badań naukowych, sprawozdanie z konferencji, materiały informacyjne np.:

• Powiatowy Urząd Pracy w Tarnowie
• Ministerstwo Gospodarki
• Brak autora

Jeżeli nie można ustalić osoby (osób) lub ciała zbiorowego (instytucji, organu administracji publicznej itp.) odpowiedzialnych za dzieło, jako pierwszy element opisu podajemy tytuł.

Nie należy stosować określeń: „Autor anonimowy”, „Anonimowy”, „Brak autora”.

Jeżeli na stronie tytułowej występuje więcej niż jeden tytuł lub tytuł podany jest w więcej niż jednym języku w opisie należy zamieścić tytuł wyróżniony (np. wydrukowany większą czcionką lub pogrubiony). Jeżeli zaś brak wyróżnień, tytuł zamieszczony jako pierwszy.

Można również podać podtytuł, jeżeli uważa się, że jest to korzystne dla jasności opisu.

Zbyt długi tytuł można skrócić, jeżeli nie spowoduje to utraty istotnych dla identyfikacji dokumentu informacji. Pominięcia powinny być zastępowane wielokropkiem „…..”. Nie powinno się stosować opuszczeń na początku tytułu.

W przypadku dokumentów w językach obcych tytuł podajemy w języku oryginalnym, tak jak na stronie tytułowej dokumentu. Dopuszczalna jest transliteracja tytułu (w przypadku innych alfabetów niż łaciński) zgodnie z obowiązującymi normami międzynarodowymi. Forma transliterowana może zastępować tytuł oryginalny lub też go uzupełniać (ujęta powinna być wtedy w nawiasy kwadratowe).

Jeżeli to konieczne można również po tytule właściwym w nawiasach kwadratowych zamieścić jego tłumaczenie.

Jeżeli w dokumencie elektronicznym brak tytułu należy go zastąpić pierwszymi wyrazami z dokumentu uzupełnionymi wielokropkiem (…). Przyjęty w ten sposób tytuł można uzupełnić informacją o zawartości dokumentu ujętą w nawiasy kwadratowe.

W przypadku dokumentów poczty elektronicznej, artykułów w biuletynach elektronicznych lub listach dyskusyjnych w miejsce tytułu zaleca się podanie tematu wiadomości.

Zwyczajowo nie podaje się w opisie wydania pierwszego.

Kolejne wydania oznacza się, przejmując je w formie podanej w źródle. Liczebniki porządkowe należy zapisywać cyframi arabskimi, dopuszczalne jest stosowanie skrótów np.:

• Wyd. 3 zmienione i poszerzone
• Wyd. 2 zm. i poszerz.
• 4th ed.
• New enlarged edition
• Polish ed.

W przypadku dokumentów elektronicznych jako oznaczenie wydania podajemy również oznaczenie wersji, poziomu, aktualizacji np.:

• Wersja 3.0

Jeżeli w dokumencie elektronicznym występuje zarówno oznaczenie wydania jak i np. oznaczenie wersji podajemy obydwie informacje w kolejności ich występowania w dokumencie np.:

• Wyd. 5, wersja 3.0

W przypadku gdy w publikacji podana jest więcej niż jedna nazwa wydawcy należy cytować nazwę wyróżnioną. W przypadku braku wyróżnień należy przejąć pierwszą w kolejności nazwę wydawcy.

Można podawać więcej niż jedną nazwę wydawcy. Kolejne nazwy wydawców powinny być związane z odpowiednimi miejscami wydania np.:

• Kraków: Akademia Ekonomiczna; Tarnów: Małopolska Wyższa Szkoła Ekonomiczna

W nazwie wydawcy należy pomijać określenia 'Sp. z o.o.’, 'Inc.’, '& Sons’.

Jeżeli nie można ustalić nazwy wydawcy można podać 'wydawca nieznany’ lub B.w. (brak wydawcy).

Szczegóły dotyczące miejsca wydania nie są obowiązkowe. Jeżeli jednak jest ono podawane w opisie bibliograficznym powinno być przytoczone w takiej formie jak występuje ono w publikacji.

W przypadku publikacji w językach obcych, należy zatem podawać nazwę miejsca wydania w języku oryginalnym np. London, a nie Londyn.

Jeżeli dla odróżnienia miasta od inych o tej samej nazwie konieczne jest określenie kraju, stanu czy prowincji w której znajduje się dana miejscowość, po nazwie miejscowości dodajemy w nawiasach okrągłych dodatkową informację najczęściej w skróconej formie np. (Cambridge (Mass.), London (USA)).

W przypadku gdy w publikacji podane jest więcej niż jedno miejsce wydania należy cytować miejsce wyróżnione. W przypadku braku wyróżnień należy przejąć pierwsze miejsce wydania lub 2-3 w kolejności występującej w publikacji np. Warszawa; Kraków; Poznań.

Jeżeli nie można ustalić miejsca wydania można podać „miejsce wydania nieznane” lub B.m. (brak miejsca).

Rok powinien być zapisany cyframi arabskimi.

Jeżeli w publikacji nie jest podany rok wydania zalecane jest podawanie daty „copyright”, daty druku lub przypuszczalnej daty np.:

• cop. 2001 (data copyright)
• 2003 druk (data druku)
• ok. 2002 lub ca. 2002 (przypuszczalna data wydania)
• 200- (między 2000 a 2009 r.)

Nie należy podawać „rok nieznany”, „brak roku”, „b.r.”

Wyrażenie „data nieznana” lub jego odpowiednik dopuszczalne jest tylko w przypadku dokumentów elektronicznych, dla których brak wiarygodnych wskazań dotyczących daty wydania.

W przypadku dokumentów dostępnych online, niemożliwą do ustalenia datę wydania zastępuje się ujętą w nawiasy kwadratowe datą dostępu np.:

• [dostęp: 7 lutego 2006]

Daty, które cytowane są w postaci numerycznej powinny mieć postać rrrr-mm-dd (zgodnie z ISO 8601):

• [dostęp: 2006-02-07]

Imiona autorów: doposzcza się redukowanie do inicjałów imion stanowiących część nazwy autora, redaktora, wydawcy itp. pod warunkiem, że nie utrudni to identyfikacji osoby.

Typowe wyrazy i wyrażenia używane w przypisach bibliograficznych można skracać zgodnie z ISO 832.

Opisy bibliograficzne są uszeregowane zwykle według kolejności alfabetycznej pierwszych elementów opisów. Jeżeli pierwszy element (np. nazwisko autora) jest taki sam w innych pozycjach jako kolejne kryterium szeregowania przyjmujemy kolejny element opisu (np. tytuł).

Jeżeli liczba pozycji bibliograficznych jest znaczna, zaleca się wprowadzenie podziału dokumentów ze względu na ich formę np.:

• książki
• artykuły w czasopismach
• akty normatywne (uporządkowane np. według daty ich ustanowienia)
• dokumenty elektroniczne

Jeżeli zastosowana w tekście metoda powołań wymaga zamieszczenia na końcu pracy przypisów bibliograficznych, bibliografia załącznikowa może okazać się zbędna (będzie powtórzeniem cytowanych już informacji).

W przypadku dokumentów elektronicznych zaleca się podawanie wymagań systemowych obejmujących: specyficzną markę i model komputera na którym dokument może zostać uruchomiony, pojemność pamięci, wymagany system operacyjny i jego wersję, nazwę oprogramowania i jego wersję, informację o zalecanych urządzeniach peryferyjnych.

Zaleca się przejmowanie sformułowań bezpośrednio z dokumentu lub dokumentacji towarzyszącej.

Przykład:

• Wymagania systemowe: komputer IBM PC lub kompatybilny; napęd CD-ROM; Windows wersja ’95 lub nowsza; Microsoft Excel wersja ’97 lub nowsza.

Typ nośnika zaleca się podawać w nawiasach kwadratowych. Jeżeli to konieczne, określając typ nośnika można podać również typ publikacji (np. baza danych, program komputerowy, wydawnictwo zwarte, itp.)

Przykłady:

• [CD-ROM]
• [DVD]
• [taśma magnetyczna]
• [online]
• [poczta elektroniczna]
• [wydawnictwo ciągłe online]